Bij de gemeente Amsterdam staan nog altijd computers die met Windows 7 werken. Dat is gevaarlijk, omdat fabrikant Microsoft dat systeem al vier jaar niet meer updatet. Dinsdag staakt het ook de beveiliging, waardoor hackers vrij spel krijgen.

Windows 7

Ondanks aanhoudende waarschuwingen van zowel Microsoft als de Vereniging van Nederlandse Gemeenten is Amsterdam niet volledig over­gestapt op Windows 10. “Er zijn binnen de ­gemeenteorganisatie nog computers die gebruikmaken van Windows 7,” erkent een woordvoerder van wethouder Touria Meliani (ICT). “We zijn nog volop bezig met de overstap naar Windows 10.”

Om hoeveel computers het gaat, wil ze uit veiligheidsoverwegingen niet zeggen. Om dezelfde reden wordt ook niet prijsgegeven hoe lang het duurt voordat het probleem is opgelost of hoeveel geld extra beveiliging kost.

Microsoft waarschuwt al sinds 2015, toen het stopte met de reguliere updates van Windows 7, dat het de ondersteuning zou staken. Het bracht tot nu toe nog wel cruciale beveiligingsupdates uit. Daar stopt de softwaregigant morgen mee.

Daardoor worden veiligheidslekken niet gedicht, virusbeschermers niet geüpdatet en wordt software niet beschermd. Ook de ondersteuning van de bijbehorende webbrowser Internet Explorer wordt gestaakt. Gebruikers krijgen sinds maart vorig jaar regelmatig bij het opstarten waarschuwingen op het scherm te zien.

Handmatig beschermen

“Wij waarschuwen gemeentes al drie jaar dat ze moeten overstappen,” aldus een zegsman van de Informatiebeveiligingsdienst die namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten lokale overheden adviseert over digi­tale veiligheid.

Hoeveel gemeentes nog met onveilige besturingssystemen werken, weet de dienst niet. “Wij krijgen geen signalen dat gemeentes dit als een groot probleem zien.”

Techsite Tweakers peilde drie maanden geleden onder 344 gemeentes: daarvan werken er nog zeker 105 met ‘7’. Van 144 gemeenten is dat onduidelijk. Ook veel scholen, zorginstellingen en bedrijven zijn ondanks de dreiging van een computerinfarct nog altijd niet overgestapt.

“We zijn meteen begonnen met overstappen naar Windows 10 toen Microsoft vorig jaar aankondigde te stoppen,” zegt de woordvoerder van Meliani, “maar het is voor de gemeente een grote operatie. Ook omdat het gaat om dienstverlening die we niet uit te lucht kunnen halen terwijl alles doordraait. Er moet naderhand ook goed getest worden op effectiviteit en veiligheid.”

Amsterdam moet de betrokken computers nu handmatig beschermen – onder meer met kostbare hulp van Microsoft. “Voor de computers die nog gebruikmaken van Windows 7 wordt verlengde ondersteuning ingekocht.”

Extra betalen

Zes jaar geleden liep het ook al mis toen Microsoft de ondersteuning van Windows XP staakte. Amsterdam had toen nog honderden computers met dat ‘prehistorische’ systeem, omdat onder meer gegevens van de sociale dienst en het ambtelijk apparaat alleen toegankelijk waren met programmatuur die draaide onder het uit 2001 stammende besturingssysteem. De gemeente moest Microsoft toen 200.000 euro betalen om de bescherming nog een jaar voort te zetten.

Het Nationaal Cyber Security Centrum, (NCSC), dat waakt over de digitale veiligheid bij het rijk, zegt niet te weten hoeveel Windows 7-computers er bij ministeries, rijksdiensten en partners worden gebruikt.

“Wij adviseren dat overheden 10 procent van het geld dat ze aan IT uitgeven, besteden aan de beveiliging ervan,” aldus een woordvoerder. “Daarbij moet men incalculeren dat software eindig is. Maar we zijn er niet blind voor dat het up­daten vaak een uitdaging is.”