Het meeluisteren van gesprekken die zijn opgenomen via spraakassistenten wordt niet alleen gedaan door Google, maar ook door Amazon.

Gisteren onthulde de VRT dat medewerkers van Google gesprekken meeluisteren die Vlamingen en Nederlanders voeren met hun slimme Google-assistent. Dat gebeurt zonder dat Google daar vooraf duidelijkheid over geeft. In sommige gevallen gaat het om huiselijke gesprekken die per ongeluk door de assistent zijn opgenomen.

Inmiddels staan slimme luidsprekers opgesteld in miljoenen huishoudens wereldwijd. De apparaten zitten vol microfoons die op grote afstand gesprekken loepzuiver verstaan. Formeel worden de conversaties pas geactiveerd na een duidelijk commando zoals OK Google, maar in principe luisteren microfoons altijd mee.

Een Belgische medewerker die in opdracht van Google dagelijks geluidsfragmenten beluistert, heeft zo’n duizend audiofragmenten gedeeld met de VRT. Daar bleken zeer persoonlijke gesprekken bij te zitten die vaak ook nog konden worden herleid tot een bepaald adres.

Google luistert mee om het functioneren van de spraakassistent te verbeteren, vaak worden woorden niet herkend. ‘We werken samen met taalexperts over de hele wereld om spraaktechnologie te verbeteren door transcripties te maken van een klein aantal audiofragmenten,’ liet Google aan de NOS weten. Taalexperts beoordelen slechts ongeveer 0,2 procent van alle audiofragmenten, die niet worden gekoppeld aan persoonlijk identificeerbare informatie. De stemmen worden echter niet verdraaid.

Net als Google werkt ook Amazon met een internationaal team dat gesprekken beluistert om de spraakherkenning te verbeteren. Het gaat om duizenden fulltime werknemers en onderaannemers in diverse landen als de VS, Costa Rica en Roemenië. Velen doen dat werken negen uur per dag en verdienen daar erg weinig mee.

Net als Google verklaarde ook Amazon dat men de privacy erg serieus neemt. Maar net als bij Google worden gebruikers niet echt goed ingelicht over wat er met de geluidsopnamen gebeurt. De gesprekken kunnen weliswaar niet worden herleid naar personen, maar wel naar apparaten. Werknemers die met Bloomberg spraken zeggen dat ze ook seksuele misbruik hebben gehoord. Ze kregen als instructie om zich niet met de inhoud van de gesprekken te bemoeien.

Het is niet duidelijk of Apple ook gesprekken afluistert ten behoeve van zijn spraakassistent Siri. Het bedrijf stelt nadrukkelijk dat Siri niet echt kan afluisteren.

De grote vraag is of dat meeluisteren niet in strijd is met de AVG en gebruikers vooraf nadrukkelijk toestemming moeten geven voor het delen van geluidsfragmenten. Dat gebeurt nu niet. In plaats van opt-in hanteren de internetbedrijven opt-out.

Advocate Magali Feys is tegenover de VRT duidelijk: ‘De manier waarop Google dit doet, mag niet. Als je zo’n applicatie installeert of zo’n toestel koopt, dan verwacht je niet dat je commando’s worden opgenomen en dat mensen daarnaar meeluisteren om die volledig uit te schrijven. Het zou wettelijk wel kunnen als Google daar zeer transparant over zou zijn, maar het wegmoffelen in kleine lettertjes mag niet.’

De Vlaamse Minister voor Privacy Philippe De Backer (Open VLD) wil dat er een onderzoek komt naar de ‘afluisterpraktijken’ van Google.

Google heeft inmiddels een verklaring op zijn site gezet. ‘Producten maken die voor iedereen geschikt zijn zit in het dNA van Google. Daarbij stellen we hoge eisen aan onszelf op het gebied van privacy en beveiliging. We stellen dezelfde eisen aan onze partners. Verder maken we het voor onze gebruikers mogelijk om de gegevens die in hun account worden bewaard te beheren. Zo kunnen ze het bewaren van audiofragmenten in hun Google-account geheel uitschakelen of ervoor kiezen die te verwijderen na drie of achttien maanden.’